Kώστας Kαββαθάς
H άλλη πλευρά της υπανάπτυξης
«...Κι? όλα αυτά γιατί οι δράστες αυτών των δημοσιευμάτων που ποτέ στη ζωή
τους (ούτε καν στο Γυμνάσιο;) δεν έχουν ακούσει τι θα πει γραμμικός
επιταχυντής νόμιζαν ότι έπιασαν δημοσιογραφικό _λαβράκι_ και
_μπουμπούνισαν_ το θέμα αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις που η ενέργειά τους
αυτή θα έχει στη μόρφωση, στην έρευνα και στις μεταπτυχιακές σπουδές στην
Ελλάδα...»
«ΔΙΑΚΟΣΙΑ κιλά ραδιενέργεια στην ατμόσφαιρα» κραύγαζε ο πρωτοσέλιδος τίτλος
του «ταμπλόιντ» αμέσως μετά το αεροπορικό ατύχημα που έγινε στο Ελληνικό μ?
ένα 747 που μετέφερε ιατρικό υλικό. Με τα μάτια γουρλωμένα, στα πρόθυρα του
πανικού (που αποτελεί πλέον μόνιμο χαρακτηριστικό της νεοελληνικής ζωής),
οι πολίτες ρουφούσαν με απληστία τα κείμενα της εφημερίδας ενώ, κοινοτάρχες
και δήμαρχοι που είχαν ανακηρύξει τις συνοικίες τους «αποπυρηνικοποιημένες»
έβγαζαν πύρινους λόγους ζητώντας να φύγει το αεροδρόμιο που, εκτός του ότι
«υποβαθμίζει» το περιβάλλον και απειλεί την υγεία των κατοίκων, θέτει σε
κίνδυνο «την υγεία των παιδιών τους».
Διακόσια κιλά ραδιενέργεια λοιπόν στην ατμόσφαιρα και κανείς από τον Τύπο ή
τους, σε κατάσταση συνεχούς υστερίας, ευρισκόμενους «φορείς», δεν είπε στο
λαό ότι η ραδιενέργεια (που δεν υπήρχε έτσι κι? αλλιώς) δεν μετριέται με
το... κιλό.
«Το αεροπλάνο έπεσε σε... κενό αέρος.» Αλλη άσχετη «εξήγηση» που
χρησιμοποιείται κάθε φορά που γίνεται ένα αεροπορικό ατύχημα. Το διαβάζει
(ή το ακούει) ο λαός και μένει με την εντύπωση ότι, η ατμόσφαιρα έχει...
τρύπες χωρίς αέρα που μέσα τους πέφτουν τ? αεροπλάνα.
Δεν χρειάζεται βέβαια να επαναλάβω τα όσα γράφονται για τα...
αυτοκινητιστικά δυστυχήματα όπου «παλικάρια» σαν τα «κρύα νερά» που
επιστρέφουν από διασκέδαση (διάβαζε οινοποσία) σκοτώνονται από το «μολώχ
της ασφάλτου» και την «υπερβολική ταχύτητα» και ποτέ από τη βλακεία και
ασχετοσύνη που δέρνει εκείνους που εγκληματούν κατά του εαυτού τους και των
άλλων. Τα πρωτοσέλιδα όλων (σχεδόν) των εφημερίδων είναι γεμάτα από τέτοια
παραδείγματα όπου, η έλλειψη ειδικών γνώσεων, η... κομματική τοποθέτηση,
ακόμα και η κοινωνική θέση των γραφόντων οδηγεί σε απίθανες υπερβολές. Τα
ξανάφερα στο νου διαβάζοντας τα όσα γράφει ο Νίκος Μάργαρης για τις
υπερβολές ορισμένων που αποκαλούν τους εαυτούς τους «οικολόγους» στο άρθρο
του αμέσως μετά το «Εν Λευκώ», αλλά και τα απίθανα «ρεπορτάζ» ορισμένων
εφημερίδων για την απόφαση του Πανεπιστημίου Αθηνών και του ΕΜΠ να
εγκαταστήσουν ένα γραμμικό επιταχυντή (που τους δώρισε το Πανεπιστήμιο του
Ιλινόι) στην περιοχή της Πανεπιστημιούπολης στου Ζωγράφου.
Αν σας πω ότι μου «έπεσαν τα μαλλιά» θα με πιστέψετε; Διάβασα τα σχετικά
ρεπορτάζ στο αεροπλάνο της Ολυμπιακής επιστρέφοντας από την Νέα Υόρκη και
οι συνεπιβάτες μου νόμιζαν ότι έπαθα... επιληψία έτσι καθώς μιλούσα μόνος
μου λέγοντας πως δεν είναι δυνατόν να γράφονται τέτοια πράγματα.
Ποιά ήταν αυτά; Αυτά που γράφω KAI στον Αντίλογο, αλλά που αισθάνομαι ότι
πρέπει να επαναλάβω λόγω της σημασίας που έχουν για το μέλλον αυτής της
χώρας.
Διάβασα λοιπόν ότι, στην περιοχή εγκαθίσταται... πυρηνικό εργαστήριο
(επειδή ο συντάκτης του σχετικού ρεπορτάζ διάβασε ή άκουσε, δεν έχει
σημασία) ότι στο πρόγραμμα μετέχει το εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής του
Πανεπιστημίου Αθηνών. Ότι η λειτουργία του επιταχυντή θα επιβαρύνει το
περιβάλλον με... ραδιενεργά απόβλητα! Ότι οι κάτοικοι είναι «ανάστατοι» (σε
καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν υπάρχουν τόσοι «ανάστατοι» κάτοικοι όσοι στην
Ελλάδα). Ότι συνήλθε έκτακτα το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Ζωγράφου και,
σε συνεργασία με άλλους «φορείς» αποφάσισε να εμποδίσει «με κάθε τρόπο» τη
δημιουργία του Κέντρου. Κι? όλα αυτά γιατί οι δράστες αυτών των
δημοσιευμάτων που ποτέ στη ζωή τους (ούτε καν στο Γυμνάσιο;) δεν έχουν
ακούσει τι θα πει γραμμικός επιταχυντής νόμιζαν ότι έπιασαν δημοσιογραφικό
«λαβράκι» και «μπουμπούνισαν» το θέμα αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις που η
ενέργειά τους αυτή θα έχει στη μόρφωση, στην έρευνα και στις μεταπτυχιακές
σπουδές στην Ελλάδα.
Μάταια οι εκπρόσωποι των δύο ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων έλεγαν ότι τα
γραφόμενα περί «πυρηνικού κέντρου» ουδεμία σχέση έχουν με την αλήθεια.
Μάταια φώναζαν ότι, η λειτουργία ενός γραμμικού επιταχυντή δεν παρουσιάζει
κανένα κίνδυνο για τους «κατοίκους» και το βιασμένο παρά φύση από τα
σκουπίδια, την ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ και την ΠΑΡΑΝΟΜΗ δόμηση στο
περιβάλλον. Οι πολέμιοι συνέχισαν να κραυγάζουν ακολουθώντας κάποιες
δαιδαλώδεις εντολές που ξεκινούσαν από κομματικά και οικονομικά κέντρα που,
ή βρήκαν θέμα για μικροκομματική αντιπαράθεση ή είδαν ότι, η εγκατάσταση
του Κέντρου θίγει τα οικονομικά τους συμφέροντα. Στον «αγώνα» τους είχαν
βέβαια και τη συμπαράσταση μιας μικρής ομάδας «ανησυχούντων» ακαδημαϊκών
που έστειλαν δισέλιδη επιστολή στον υπουργό Παιδείας με την οποία
προσπαθούσαν να προλάβουν τη διάπραξη ενός «σφάλματος εθνικής κλίμακος»,
που είναι βέβαια η εγκατάσταση του επιταχυντή!
Επειδή το θέμα απασχόλησε και το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων,
διάβασα την επιστολή των «ανησυχούντων» και πουθενά δεν είδα να αναφέρονται
«κίνδυνοι» από τη λειτουργία του επιταχυντή. Είδα βέβαια τα «επιχειρήματα»
που χρησιμοποιούνται από περιφερειακούς κοινοτάρχες [σαν εκείνους που
προσπαθούν να εμποδίσουν την ίδρυση και λειτουργία του Τεχνολογικού Κέντρου
Πατρών για το οποίο περισσότερα (πολλά) στη συνέχεια αυτού του σημειώματος]
και τα οποία λένε ότι πρέπει να γίνουν (κρατήστε την αναπνοή σας):
- τεκμηριωμένη εισήγηση από τους χρήστες για την ανάγκη θεραπείας
συγκεκριμένων, πολύ καλά επιλεγμένων επιστημονικών στόχων,
- συγκριτική «μελέτη σκοπιμότητας» από την οποία (κρατηθείτε) να προκύπτει
ότι επιστημονικές ανάγκες δεν θεραπεύονται από τα ήδη υπάρχοντα
επιταχυντικά συστήματα στη Δυτική Ευρώπη και ότι, οικονομικά, είναι
συμφερότερη η δημιουργία επιταχυντικού συστήματος στην Ελλάδα! (το
θαυμαστικό δικό μας),
- τεχνική και επιστημονική μελέτη ώστε να τεκμηριώνεται η επιλογή του
επιταχυντικού συστήματος,
- περιβαλλοντολογική μελέτη (αχ μωρέ περιβάλλον. Τι έχεις τραβήξει και τι
θα τραβήξεις ακόμα στην Ελλάδα), και
- οικονομική μελέτη για τα έξοδα εγκαταστάσεως, τα λειτουργικά έξοδα και το
κόστος των πειραμάτων και άλλα, λιγότερο εντυπωσιακά. Πουθενά (ευτυχώς)
στην επιστολή των διαφωνούντων δεν διάβασα τίποτα για κινδύνους από τη
λειτουργία... πυρηνικού κέντρου.
Αν σας κάνει να αισθάνεσθε καλύτερα σας λέω ότι στη σχετική συζήτηση που
έγινε στο Δήμο Αθηναίων εξέθεσα τη γνώμη μου για το «πρόβλημα» με τα ίδια
λόγια που την παρουσιάζω εδώ. Δεν είναι δυνατόν να διαβάζει ή να ακούει
κανείς ανοησίες τέτοιου βεληνεκούς χωρίς να αντιδρά. Στο σημείο αυτό πάντως
πρέπει να προσθέσω ότι, σχεδόν όλα τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου (με μια
δυο -γραφικές- εξαιρέσεις) κατάλαβαν ότι η εγκατάσταση δεν περικλείει
κανέναν απολύτως κίνδυνο για την υγεία των κατοίκων και φυσικά του λαού της
Αθήνας.
Επειδή θεωρώ το θέμα σοβαρό και επειδή οι 4TPOXOI έχουν γράψει την δική
τους, ξεχωριστή ιστορία για την προβολή, την αναβάθμιση και τη διάδοση της
επιστημονικής έρευνας στην Ελλάδα, επιτρέψτε μου να παρουσιάσω το θέμα με
περισσότερη λεπτομέρεια. O επιταχυντής θα ανήκει σε ένα Διαπανεπιστημιακό
Ερευνητικό Ινστιτούτο, η δημιουργία του οποίου προτάθηκε από έξι τμήματα
του Πανεπιστημίου Αθηνών και του ΕΜΠ, μετά -κι? αυτό έχει σημασία- από
αποφάσεις των συλλογικών τους οργάνων και των Συγκλήτων των δύο Ιδρυμάτων.
Το Ινστιτούτο θα περιλάβει και έναν επιταχυντή ηλεκτρονίων τελευταίας
τεχνολογίας που εκχωρείται στην Ελλάδα από το Εθνικό Ινστιτούτο Μέτρων και
Τεχνολογίας (NIST) των ΗΠΑ. Όπως μας είπαν οι εκπρόσωποι των δύο AEI, το
σύστημα αυτό απείχε μόλις λίγους μήνες από την ολοκλήρωσή του όταν άλλαξε η
ερευνητική πολιτική του NIST και αποφασίστηκε η κατασκευή άλλης, πολύ
μεγαλύτερης επιταχυντικής διάταξης. Το Ινστιτούτο θα κάνει έρευνα στους
τομείς της διαγνωστικής και θεραπευτικής Ιατρικής,
Αρχαιομετρίας/Συντήρησης, Τεχνολογίας Τροφίμων, Βασικής Έρευνας Φυσικής,
Ηλεκτρονικής, Αυτοματισμών κ.ά. Δεν χρειάζεται βέβαια να πούμε ότι, το
Ινστιτούτο θα λειτουργήσει σαν πόλος έλξης για τους Έλληνες και τους ξένους
επιστήμονες και θα συμβάλλει στην αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης και
στην πολυπόθητη σύνδεση της έρευνας με την παραγωγή. Και για να μη σας
μείνει καμιά αμφιβολία για τις προθέσεις των απανταχού κοινοταρχών σας λέω
ότι, ανάλογοι επιταχυντές λειτουργούν εδώ και πολλά χρόνια σε ΠΟΛΕΙΣ όπως η
Γενεύη, το Αμβούργο, το Μάινζ, το Ντάρμσταρντ, το Λουντ χωρίς ποτέ κανείς
(ούτε καν η Greenpeace) να έχει προβάλλει την παραμικρή ένσταση!
Στην Ελλάδα όμως ορισμένοι (αμόρφωτοι;) κοινοτάρχες φαίνεται είναι πιο
ευαίσθητοι από τις ευρωπαϊκές (και αμερικανικές) τοπικές αυτοδιοικήσεις και
οικολογικές οργανώσεις γι? αυτό και αντιδρούν σε οτιδήποτε το νέο.
Τεχνολογία «φρανκενστάιν» και άλλα made in Greece τέρατα και σημεία.
ΑΣ ΔΟΥΜΕ όμως μια ακόμα χαρακτηριστική περίπτωση όπου οι τοπικοί «φορείς»
πολεμούν την ίδρυση του Επιστημονικού Πάρκου στην Πάτρα επειδή (το βρήκατε)
φοβούνται ότι η περιοχή τους θα «υποβαθμισθεί οικολογικά» και θα
εμφανιστούν «τερατογεννήσεις, ομαδικές δηλητηριάσεις, θα ολοκληρωθεί η
μόλυνση του Κορινθιακού και Πατραϊκού κόλπου» και θα υπάρξει «πλήρης
έλλειψη ποσίμου νερού». Όποιος έχει δει το απίστευτο αισθητικό καρκατσουλιό
της παράνομης δόμησης, της χωρίς αναστολές καταπάτησης δημόσιας γης, τις
«κατασκευές» των ελενίτ, τις σκουριασμένες λαμαρίνες, τα σκουπιδαριά στα
ρείθρα των δρόμων στην ευρύτερη περιοχή (που δεν είναι βέβαια η μόνη που
υποφέρει από τους Έλληνες), μόνο να καυχάσει μπορεί με τα επιχειρήματα των
«φορέων».
Ας δούμε όμως ψύχραιμα το θέμα.
H παγκόσμια οικονομία, παρόλο που περνάει διαδοχικές, αλλά βραχείς
περιόδους ύφεσης, βρίσκεται σε συνεχή τροχιά ανάπτυξης. H μελέτη των
περιόδων ευημερίας αποδεικνύει την άμεση συνάρτησή τους με την ανάπτυξη
κάποιων αποφασιστικών τεχνολογικών εξελίξεων (η ατμομηχανή τον περασμένο
αιώνα, ο ηλεκτρισμός στις αρχές του αιώνα μας, το αυτοκίνητο στη συνέχεια).
H σύγχρονη φάση ανάπτυξης σχετίζεται άμεσα με την εξέλιξη τεχνολογιών, όπως
η πληροφορική, η μικροηλεκτρονική, η βιοτεχνολογία, οι επικοινωνίες, η
ρομποτική.
H παραγωγή και η εμπορία προϊόντων και υπηρεσιών έχει διεθνοποιηθεί. Σε μια
παγκόσμια οικονομία χωρίς προστατευτισμούς και εμπόδια στη διακίνηση των
αγαθών, η επιτυχία μιας χώρας, οικονομίας, κοινωνίας και των πολιτών της
εξαρτάται απόλυτα από το βαθμό ανταγωνιστικότητας που τη διακρίνει. Οι
ανταγωνιστικότερες οικονομίες και κοινωνίες θα επικρατήσουν και θα
ακολουθήσουν αναπτυξιακή πορεία, οι υπόλοιπες θα βλέπουν τα οικονομικά,
μορφωτικά και κοινωνικά τους ελλείμματα να αυξάνουν και το επίπεδο
διαβίωσης των κατοίκων τους να υποβαθμίζεται καθημερινά.
Και η Ελλάδα μας.
Πώς πορεύεται σ? αυτόν τον ανταγωνιστικό κόσμο που ζούμε; Με αξιοθαύμαστη
σταθερότητα και συνέπεια τα τελευταία 20 χρόνια κρατάει μια από τις
τελευταίες θέσεις στους διεθνείς πίνακες ανταγωνιστικότητας των οικονομιών:
έχει από τους χαμηλότερους στον κόσμο ρυθμούς ανάπτυξης του Εθνικού
Εισοδήματος, στάσιμη βιομηχανική παραγωγή την τελευταία 10ετία, από τους
χαμηλότερους δείκτες επενδύσεων και δαπανών σε έρευνα και τεχνολογία.
Αντίθετα διακρίνεται για τις -σε παγκόσμιο επίπεδο- ζηλευτές επιδόσεις της
στον πληθωρισμό, τα συνεχώς διευρυνόμενα ελλείμματα, την ακόρεστη ανάγκη
του δημόσιου τομέα για δανεικά, το δείκτη τροχαίων ατυχημάτων, την κατά
κεφαλή κατανάλωση ουϊσκι και, φαντάζομαι, αν υπήρχαν στατιστικές, τον
υψηλότερο κατά κεφαλή αριθμό bar και σκυλάδικων. Φανατικοί ευρωπαϊστές στο
σύνολό μας (τουλάχιστον έτσι λένε οι στατιστικές) υποστηρίζουμε το
Μάαστριχτ και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, μιλάμε για τη σύγκλιση, αλλά οι
πράξεις μας υπηρετούν με συνέπεια την απόκλιση!
Και ιδού μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Πριν από μερικούς μήνες είχα την ευκαιρία, στα πλαίσια ενός ταξιδιού σε
ευρωπαϊκές χώρες με σκοπό την ενημέρωση για την Κοινοτική πολιτική
ανάπτυξης της σύγχρονης τεχνολογίας και σύνδεσης της πανεπιστημιακής
έρευνας με τη βιομηχανία μέσω της τεχνολογίας, να γνωρίσω από κοντά ένα
θεσμό πάνω στον οποίο στηρίζει η EOK σημαντικό μέρος των προσδοκιών της για
την οικονομική ανάπτυξη της Ευρώπης και την ενίσχυση της διεθνούς
ανταγωνιστικότητάς της. O θεσμός αυτός είναι τα Τεχνολογικά Πάρκα (γνωστά
και σαν Επιστημονικά Πάρκα ή Τεχνουπόλεις).
Με τον όρο Επιστημονικό Πάρκο χαρακτηρίζεται ένας οργανισμός που έχει
λειτουργική σύνδεση με ένα Πανεπιστήμιο ή ερευνητικό κέντρο και προωθεί το
σχηματισμό και την ανάπτυξη επιχειρήσεων που βασίζονται στη χρήση
επιστημονικής γνώσης και τεχνολογίας. Πυρήνας ανάπτυξης ενός τεχνολογικού
πάρκου είναι η υψηλού επιπέδου γνώση και έρευνα. Με βάση τον πυρήνα αυτόν
σε ένα περιβαλλοντικά άψογο χώρο (εξ? ου και ο όρος «πάρκο»), με ιδανικές
συνθήκες διαμονής και εργασίας δημιουργούνται ή μεταφέρονται και
εγκαθίστανται εκεί επιχειρήσεις που στοχεύουν στην τεχνολογική έρευνα σε
συνεργασία με το Πανεπιστήμιο και την ανάπτυξη νέων πρωτοποριακών
προϊόντων. Είναι οι επιχειρήσεις της μεταβιομηχανικής εποχής του 21ου
αιώνα. Επιχειρήσεις που βασίζονται στη γνώση και την τεχνολογία και όχι
στις πρώτες ύλες και τη μαζική παραγωγή. Το επιστημονικό πάρκο προσφέρει
στις εγκατεστημένες σ? αυτό επιχειρήσεις διοικητική, χρηματοδοτική,
εμπορική και κυρίως τεχνολογική -λόγω της σύνδεσής του με το Πανεπιστήμιο-
υποστήριξη.
Τα επιστημονικά πάρκα πρωτοεμφανίσθηκαν στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ?60 και
γνώρισαν τεράστια ανάπτυξη. Σήμερα λειτουργούν σ? όλο τον κόσμο 450 πάρκα
εκ των οποίων 170 στην Ευρώπη με εγκατεστημένες σ? αυτά περίπου 5000
επιχειρήσεις. Τα αποτελέσματα, όπως είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω και
μόνος μου, εντυπωσιακά. Τα Επιστημονικά Πάρκα, όπου εγκαταστάθηκαν,
συνέβαλαν αποφασιστικά στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής και ταυτόχρονα
την αναβάθμισαν περιβαλλοντικά. H περιοχή του Καίμπριτζ, της Λιέγης, της
Ανδαλουσίας, της Σεβίλλης (όπου διοργανώθηκε η παγκόσμια έκθεση EXPO ?92),
είναι κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα.
H Sophia Antipolis στη Νότια Γαλλία (αλήθεια σας λέει τίποτε ότι οι
κουτόφραγκοι έδωσαν ελληνικό όνομα στο μεγαλύτερο και πιο επιτυχημένο
Επιστημονικό Πάρκο στην Ευρώπη;) είναι ένα ακόμα φωτεινό παράδειγμα του τι
μπορεί να κάνει η σύγχρονη τεχνολογία. Είχα την ευτυχία να την επισκεφθώ
και να διαπιστώσω τη ζωογόνο πνοή που έδωσε σε μια περιοχή που μέχρι τότε
ήταν καθαρά τουριστική. H Sophia Antipolis έγινε κοιτίδα σημαντικών
τεχνολογικών επιτευγμάτων, συγκέντρωσε στο χώρο της δεκάδες νέες
πρωτοποριακές επιχειρήσεις, έδωσε μόνιμη απασχόληση στους κατοίκους της
περιοχής και βοήθησε να εγκατασταθούν στην περιοχή σημαντικοί επιστήμονες,
τεχνολόγοι και επιχειρηματίες. Όλα αυτά έγιναν με απόλυτο σεβασμό στο
περιβάλλον και το χαρακτήρα της περιοχής και, οι κάτοικοι της περιοχής,
είδαν με έκπληξη και μεγάλη ικανοποίηση τις τιμές των οικοπέδων τους να...
εκτοξεύονται, φαινόμενο που οφείλεται στη μεγάλη ζήτηση γης για
τουριστικές, οικιστικές και επαγγελματικές ανάγκες.
H Tecnopolis Osata Novus Ortus στο Bari της νότιας Ιταλίας (και εδώ δόθηκε
ελληνικό όνομα) είναι ένα ακόμα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Σε μια περιοχή
με έντονα προβλήματα οικονομικής υστέρησης η δημιουργία της τεχνούπολης
έδωσε την μοναδική ευκαιρία για ανάπτυξη. Σημαντικές ιταλικές βιομηχανίες
εγκατέστησαν τα τμήματα ερευνών τους στην τεχνόπολη. Το γεγονός αυτό
βοήθησε στην ανάπτυξη σειράς περιφερειακών δραστηριοτήτων (τουρισμός,
εμπόριο, υπηρεσίες, υπεργολαβίες) και νέες επενδύσεις προσελκύσθηκαν στην
περιοχή.
Και στην Ελλάδα μας τι γίνεται; Ακολουθεί τις δοκιμασμένες λύσεις
ανάπτυξης, θα ξεπεράσει τους ήδη προπορευόμενους αναπτύσσοντας έντονα την
τεχνολογική της διάσταση;
Ας πάμε στην Πάτρα, μια περιοχή με μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά
προβλήματα. Έντονη αποβιομηχανοποίηση (Πιρέλι, Λαδόπουλος, Πειραϊκή
Πατραϊκή και άλλες μικρότερες βιομηχανίες έκλεισαν αφήνοντας άνεργους
χιλιάδες Πατρινούς), πλήρης έλλειψη επενδύσεων, ανυπαρξία κάποιου
συγκεκριμένου πλάνου από το κράτος για να ξεπερασθεί η κρίση και να
χαραχθεί ο δρόμος προς το μέλλον. Ευτυχώς υπάρχει το Πανεπιστήμιο που δίνει
ακόμη ζωή στον τόπο.
Πριν λίγο καιρό είχα επισκεφθεί την Πάτρα για να ενημερωθώ για δύο
πρωτοποριακές πρωτοβουλίες καθηγητών του Πανεπιστημίου, τη δημιουργία ενός
πρότυπου ηλεκτρικού αυτοκινήτου και την ανάπτυξη ενός νέου τύπου καταλύτη
για τον έλεγχο των καυσαερίων των αυτοκινήτων (μιας πρωτοβουλίας που ίσως
αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία βιομηχανίας καταλυτών συστημάτων
αυτοκινήτων στην Ελλάδα).
Με την ευκαιρία επισκέφθηκα τα γραφεία του πρώτου Ελληνικού Επιστημονικού
Πάρκου. Ιδρύθηκε στα τέλη του 1988. Έχει τη μορφή ανωνύμου εταιρίας και
ξεκίνησε με πρωτοβουλία της ΓΓΕΤ του Πανεπιστημίου Πατρών και της Γενικής
Γραμματείας Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Στόχος του η μεταφορά τεχνολογίας
από το Πανεπιστήμιο στις επιχειρήσεις, η ανάπτυξη νέων επιχειρήσεων (ήδη
έχουν κατατεθεί 16 αιτήσεις για τη δημιουργία τέτοιων επιχειρήσεων), η
προσέλκυση επιχειρήσεων που βασίζονται στην υψηλή τεχνολογία στους χώρους
του Πάρκου (υπάρχουν ήδη 5 επιχειρήσεις που επιθυμούν να στεγασθούν). Σε
πρώτη φάση προβλέπεται να δημιουργηθούν 100 θέσεις εργασίας, ενώ ο κύκλος
εργασιών των επιχειρήσεων που θα εγκατασταθούν υπολογίζεται σε 1,5 δις. O
χώρος εγκατάστασης, που διαμορφωμένος σαν πάρκο αναψυχής, θα είναι ανοικτός
για όλους τους κατοίκους της περιοχής καθώς και το θέατρο και οι αίθουσες
εκθέσεων του Πάρκου. Το δίκτυο αποχετεύσεων έχει μελετηθεί με τις
αυστηρότερες προδιαγραφές. O Δήμος Πατραίων, το Επιμελητήριο Αχαϊας, οι
βουλευτές όλων των κομμάτων και οι κάτοικοι της περιοχής έχουν όλοι
εκφρασθεί με κολακευτικά λόγια για την πρωτοβουλία δημιουργίας του
Επιστημονικού Πάρκου και βλέπουν σ? αυτό μια μοναδική ευκαιρία ανάπτυξης
της περιοχής. Όλα δείχνουν ρόδινα και όμως η πραγματικότητα είναι τελείως
διαφορετική!
Το κτίριο του Πάρκου που είχε προγραμματισθεί να ολοκληρωθεί ως το τέλος
του 1993, με εξασφαλισμένη τη χρηματοδότηση από την EOK (1.7 δις) είναι
ακόμα ανύπαρκτο. Ούτε ένα λιθαράκι δεν έχει μπει στη θέση του!
Αιτία; H λυσσώδης αντίδραση 3 κοινοταρχών που, σαν νέες Κασσάνδρες,
προβλέπουν τις φρικτές καταστροφές (που ανέφερα στην αρχή) για το
περιβάλλον από τη λειτουργία του Επιστημονικού Πάρκου.
Το Πάρκο είναι «κίνδυνος-θάνατος» για τους κατοίκους της περιοχής οι οποίοι
«προτιμούν να θαφτούν στα θεμέλιά του παρά να επιτρέψουν στο Πάρκο να θάψει
το μέλλον των παιδιών τους» και εν πάση περιπτώσει «βάσει ποιάς ουσιαστικής
ανάγκης, ποιάς ηθικής αρχής, ποιού νόμου δικαίου πρέπει το Πολύμορφο Τέρας
(Επιστημονικό Πάρκο) να καταστρέψει μια οικιστική-τουριστική περιοχή»;
Με τα... ατράνταχτα αυτά επιχειρήματα οι κοινοτάρχες, αρνούμενοι το
διάλογο, προχωρούν σε... δυναμικές και πρωτότυπες κινητοποιήσεις
(αποκλεισμοί εθνικής οδού) και τελικά κατορθώνουν να καθυστερήσουν το
ξεκίνημα των εργασιών με αποτέλεσμα τα κονδύλια που είχαν προβλεφθεί για το
Πάρκο να κατευθυνθούν σε άλλες περιοχές (ευτυχώς ελληνικές) που είχαν τη
διορατικότητα, έστω και καθυστερημένα σε σχέση με την Πάτρα, να προχωρήσουν
σε δημιουργία δικών τους Πάρκων (Θεσ/κη, Αθήνα).
H προσπάθεια όμως του Επιστημονικού Πάρκου Πατρών δεν σταμάτησε. Στεγασμένο
σε νοικιασμένο κτίριο και χωρίς τη δυνατότητα φιλοξενίας (στις τωρινές του
εγκαταστάσεις) επιχειρήσεων συνεχίζει τις δραστηριότητές του στη μεταφορά
τεχνολογίας από το Πανεπιστήμιο στις επιχειρήσεις. Παρέχει υπηρεσίες σε 7
συνεργαζόμενες εταιρίες (πρώτο πυρήνα πελατών), συμμετέχει στο πανευρωπαϊκό
δίκτυο μεταφοράς τεχνολογίας MULTI POLES προωθώντας την ελληνική τεχνολογία
στο εξωτερικό, δημιουργεί μαζί με το BIC (Κέντρο Καινοτομιών Πάτρας) το
Κέντρο Στήριξης Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων Δυτικής Ελλάδας, συνεργάζεται
στενά με άλλα ευρωπαϊκά τεχνολογικά πάρκα, και συμμετέχει σε πρωτοποριακά
ερευνητικά-τεχνολογικά προγράμματα της EOK όπως το WIND (αιολική ενέργεια
σε συνδυασμό με συστήματα αφαλάτωσης θαλάσσιου νερού), την ανάπτυξη νέου
τύπου καταλυτικού μετατροπέα καυσαερίων αυτοκινήτων, την ανάπτυξη υποδομής
στην Βιοϊατρική Τεχνολογία κ.ά.
Χάρις στις δραστηριότητές του αυτές το Επιστημονικό Πάρκο Πατρών κατορθώνει
να είναι απόλυτα αυτοδύναμο οικονομικά και να μην ζητά την παραμικρή
επιδότηση από το κράτος. Συνεχίζει να αγωνίζεται με πίστη για την
τεχνολογική ανάπτυξη της Αχαϊας και της Ελλάδας και πιστεύει ότι το νέο
Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης θα του προσφέρει τη δυνατότητα να υλοποιήσει την
κτιριακή του υποδομή και να λειτουργήσει σαν αναπτυξιακός παράγοντας στην
περιοχή.
Τι κάνεις λοιπόν όταν η έρευνα, η μόρφωση, η εκπαίδευση βρίσκεται
αντιμέτωπη με τέτοια «καφρίλα;». Πώς αντιμετωπίζεις τους σε κομματική
υστερία ευρισκόμενους κοινοτάρχες, τοπικούς «άρχοντες» και άλλους δυνάστες
της ζωής στην Ελλάδα;
Χαμογελάς ειρωνικά ή επιτίθεσαι κατά μέτωπο ξεμπροστιάζοντάς τους σ? εκείνο
το κοινό που ανησυχεί και προβληματίζεται;
Και βέβαια το τελευταίο.
Σ? αυτούς και σε όλους τους σκοταδιστές που κάνουν το παν για να κρατήσουν
την Ελλάδα στην υποτέλεια και στην υπανάπτυξη μόνο το ξεμπρόστιασμα και η
γελοιοποίηση ταιριάζει.
Θα τελειώσω αυτό το διαφορετικό (μεγάλο) Εν Λευκώ εκφράζοντας την ελπίδα
ότι, τα δύο AEI θα μπορέσουν να εγκαταστήσουν τον επιταχυντή και το
Τεχνολογικό Πάρκο Πάτρας (και όχι «Επιστημονικό» όπως το ανάγκασαν ν?
αλλάξει τ? όνομά του οι τοπικοί οπλαρχηγοί) θα γίνει κάποτε
πραγματικότητα.._Κ.Κ.